اشاره: با گذار از اشکالات و نقد کلان مبنا و بنای لایحه و تبیین ساختار - بویژه مواد فرهنگی اجتماعی آن- اینک به نقد سلبی و طرح ایجابی این مواد بر اساس گفتمان پیشرفت و عدالت و نگاه ارزش‌گرا به قدر مجال اندک می پردازیم . این از آنروست که بیان فقط دردها و نقد و نقض یک تفکر - بدون بیان طرح ها و مواد جایگزین بر اساس اندیشه مختار- در حکم ملامت و به واقع، رنج آور و دور از انصاف و منطق است.اصولا انتقاد سازنده یعنی نقد دلسوزانه تفکر رقیب ؛ همراه با بیان راه های برون رفت از چالش ها بر اساس یک گفتمان صحیح.

اشاره: برنامه ششم توسعه، حساسيت‌ها روي اين برنامه بيشتر از قبل است؟ اين سوالي است كه ذهن خيلي‌ها را در اين برهه زماني به خود مشغول كرده است. قرار بر چيست؟ سالي بدون تحريم قرار است بدون برنامه و بدون بودجه مصوب آغاز شود؟ بدون ترديد دولت به عنوان يكي از طرفين ماجرا مخالفت سرسخت خود با اين موضوع را اعلام كرده است. دولت بنا ندارد بدون برنامه ميان مدت و كوتاه‌مدت سال ١٣٩٥ را از پس سال‌هايي طولاني با تحريم‌هاي سفت و سخت آغاز كند و اين كل ماجرا نيست. مجلسي‌ها به استناد انتخابات عنوان مي‌كنند زمان كافي براي تصويب بودجه و برنامه را ندارند و دولتي‌هايي كه روزگاري خود در مجلس حاضر مي‌شدند مستند به اقدامات سالياني نمايندگي شان مجلس را به انجام وظيفه قانوني شان دعوت مي‌كنند. بياييد برنامه و بودجه را در موعد مقرر، پيش از آغاز سال مهم اقتصاد ايران مصوب كنيد. علي قنبري، بيش از آنكه به عنوان معاون وزير جهاد كشاورزي شناخته شود، استاد اقتصاد دانشگاه است. او درباره كيفيت برنامه ششم توسعه مي‌گويد اين برنامه متاثر از پساتحريم است و نمي‌توان توقع سفت و سختي اجزايش را داشت. به تدريج با آشكار شدن موقعيت تازه كشور، برنامه قابليت تغيير مي‌يابد و اين بدان معناست كه مي‌توان از همان بازارهاي قانوني كه در قالب برنامه پيش‌بيني مي‌شود براي بهتر شدن آن بهره جست. اين برنامه قرار نيست دستخوش تغيير نشود، قرار است نقشه راهي باشد تا نقشه تغيير در آينده را روشن كند از اين رو بهتر است مجلس نسبت به بررسي آن اقدام كند، اگر نتوانستند در موعد مقرر آن را مصوب كنند، برنامه پنجم تمديد مي‌شود تا زمان تصويب و اگر شد... اين جمع‌بندي وي اما ميان نمايندگان مخالفاني دارد. آنها كه اين برنامه را نه يك برنامه توسعه‌اي بلكه مقاله‌اي در باب اهداف پيش‌روي دولت ارزيابي مي‌كنند. البته پاسخي نيز از رييس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كه همزمان سخنگويي دولت را عهده‌دار است دريافت كرده‌اند. گفته است برنامه ١٣٠٠ صفحه است، بخش‌هايي از آن در قالب لايحه به مجلس ارايه شده است. قنبري در پاسخ به اين سوال كه آيا برنامه ششم توسعه را برنامه‌اي داراي ويژگي‌هاي يك برنامه توسعه‌اي مي‌داند، مكثي مي‌كند و مي‌گويد پاسخ به اين سوال در گرو شفاف شدن وضعيت كشور است. تحريم‌ها برداشته شده اما هنوز راهي طولاني تا اصلاحات ساختاري در پيش است و دولت به عنوان مهم‌ترين مرجع به تنهايي نمي‌تواند اين عمليات را سامان دهد. بايد ديد ميزان همكاري‌ها تا چه اندازه است.

درحالی که مهم ترین سند بالادستی لایحه ،یعنی سیاست های کلی ابلاغی برنامه ششم ،درماده 70 ، دولت را مکلف به تهیه پیوست فرهنگی برای طرح های مهم کرده است ، درلایحه هیچ اشاره ای به پیوست فرهنگی نشده وتکلیف آن مشخص نشده است .

فرشاد مؤمنی گفت: هنوز چیزی به‌نام برنامه ششم عرضه نشده و فقط رجزخوانی در این زمینه زیاد شنیده‌ایم. این سند که به‌تصریح خود مسئولان دولتی برنامه توسعه نیست، باید هرچه زودتر پس گرفته و در حد توان دولت یک برنامه توسعه به مجلس ارائه شود.

برخی نمایندگان لایحه ششم توسعه را برنامه نمی‌دانند و معتقدند دولت قصد دارد توپ بررسی برنامه ششم توسعه را به میدان مجلس بیندازد.

دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی - پیشرفت گفت: برنامه ششم توسعه با الگوی اسلامی - پیشرفت تطابق نداشته، پیوست‌های فرهنگی در این برنامه وجود ندارد، در آن نسبت به سیاست‌های کلی جمعیت سکوت شده و نفوذ در کشور را قانونی می‌کند.

تاکید رئیس جمهور بر همزمانی تدوین لوایح برنامه ششم توسعه و بودجه سال ۹۵ کل کشور سبب تاخیر در ارائه این دو لایحه به مجلس شورای اسلامی شد که احتمالا هفته آینده تقدیم مجلس خواهد شد.